1	MATERIAAL D3
2	INHOUD Inleiding. Flessen Kranen Compressor Dieptemeters Droogpakken Trim en reddingsvesten Computers
3	INHOUD Tweetrapsontspanners Ontstaan van de adem automaat en de verschillende soorten eerste trappen. Werkingsprincipes eerste trap , voor en nadelen Werkingsprincipes tweede trap , voor en nadelen Bevriezen van ontspanners Storingen Testcriteria en europese normen Nitrox en zuurstof ontspanners
4	INLEIDING Doel: Een basismateriaalkennis hebben. Kleine problemen met materiaal kunnen oplossen. Richtlijnen kunnen geven bij het aanschaffen van materiaal.
5	FLESSEN Materiaal: Staal: zwaar maar sterk, afgerond onderste vervat in een voet, Mits degelijk onderhoud gaat jarenlang mee. Aluminium: niet altijd lichter, dikkere wand, platte bodem en duurder (vooral Amerika). Nadeel: moet meer lood mee nemen beperkte levensduur Carbon (300 bar): De bodem en het ogief is even dik als de stalen fles, de wand is dunner.dus licht en duur, einddatum van gebruik (max. 15 jaar).Alsook meer lood meenemen
6	Wettelijke vermelding op de flessen: Volgens ARAB Testdruk Datum eerste keuring en stempel Optische keuring en stempel Hydraulische keuring en stempel Merk Fabricatienummer Capaciteit Gewicht Gas Gebruiksdruk type schroefdraad Normaal bijna altijd M25 maar opgelet kan ook 3/4’’
7	Tabel met de stempels van de meest toegelaten organismen voor de keuring
8	"Keuringstermijnen" Keuringstermijnen: Optisch om de 30 maand Hydraulisch om de 60 maand. Niet naleven ARAB-reglement,kan een verzekeringskwestie met zich mee brengen. Flessen met inhoud < 0,5 l, indien niet vol vervoerd, geen keuring nodig, maar zou het toch doen. Zuurstofflessen: keuring elke 60 maand zowel optische als hydraulische.
9	De nieuwe kleurcode voor gascilinders
10	De kraan Twee soorten aansluitingen: INT-aansluiting: INT=Internationale koppeling Voor flessen gevuld tot 232B
11	"De DIN-aansluiting" De DIN-aansluiting: DIN=Deutche industrie norm Bestaat uit: 2 soorten 200B 300B
12	"Soorten kranen" Soorten kranen Draaikraan of spindelkraan: nadeel :als kraan te hard wordt dichtgedraaid kan men de zitting beschadigen gemakkelijk te herstellen De bolkraan: wordt niet meer gemaakt. Heeft twee standen open of volledig dicht herstellingen vrij duur
13	"Kranen worden gemaakt uit messing..." Kranen worden gemaakt uit messing of roestvrij staal en worden via een torische dichting op de fles gemonteerd. Buis van Broussart:
14	Kranen De voornaamste onderdelen van een kraan zijn. Een zetel of afdichting De kraan met een afsluiter Op sommige kranen bevindt zich een reserve mechanisme Ee buisje onderaan ,wordt buis van Broussart genoemd
15	Tweetrapsontspanners Ontstaan van de adem automaat en de verschillende soorten eerste trappen. Werkingsprincipes eerste trap , voor en nadelen Werkingsprincipes tweede trap , voor en nadelen Bevriezen van ontspanners Storingen Testcriteria en europese normen Nitrox en zuurstof ontspanners
16	De verschillende soorten eerste trappen Een ééntrapsautomaat Een niet gecompenceerde of niet gebalanceerde pistonautomaat. Een gecompenceerde of gebalanceerde piston automaat Een niet gecompenceerde of niet gebalanceerde membraanautomaat. Een gecompenceerde of gebalanceerde membraamautomaat
17	Eentrapsontspanner
18	Eentrapsontspanner Ondanks enorme technische vorderingen werken de moderne ademautomaten nog steeds volgens principe dat in 1866 door Rouquarol ontworpen werdt Het vroeger veel als ‘’scholingsautomaat’’ Gebruikte type dateerd qua principe uit 1943 toen Cousteau en Gagnan een ademautomaat volgens het principe van Roucquarol construeerden met als belangrijkste verbetering de plaatsing van de uitademslang ter hoogte van het drukventiel.
19	Eentrapsontspanner Deze automaat reduceert de hoge druk uit de fles direct naar de inademdruk en wordt daarom ‘’ ééntrapsautomaat ‘’ genoemd; Bij de huidige automaten worden 2 fasen (trappen) gebruikt om van de flesdruk naar ademdruk te komen
20	Eentrapsontspanner
21	De Eerste trap. Doel: De eerste trap of reductieklep reduceert de flesdruk naar een middendruk die 9 à 12 bar boven de omgevingsdruk ligt. Principes: Pistonontspanners Membraanontspanners
22	ADEMHALINGSAUTOMATEN Belangrijkste deel van de duikuitrusting. Samenstelling: Een eerste trap. Een tweede trap.
23	Pistonontspanners: Principe: Op en neer gaande zuiger in een cilinder. Ook paddestoelsysteem genoemd. Soorten: Niet gecompenseerde. Gecompenseerde.
24	Tweetrapsontspanners
25	Tweetrapsontspanners Werkingsprincipes eerste trap
26	WERKINGSPRINCIPES EERSTE TRAPPEN Piston Ontspanners
27	ongebalanceerde Piston Onspanner
28	De ongebalanceerde piston ontspanner Dit is een type die gemakkelijk te herkennen is . De bevestigingsbeugel ligt in het verlengde van het compacte huis en alle aansluiting liggen daar direct naast . Die heeft 4 midden drukaansluitingen en 1 of 2 hoge drukaanssluiting
29	Voordelen van een ongebalanceerde piston ontspanner De prijs Eenvoudige en goedkoopste type Omdat de lucht in het hart van het huis expandeerd en de afkoeling daar plaatsvindt,is dit een type die gevoelig is voor bevriezen dan de gebalanseerde piston ontspanner Al wil dit niet zeggen dat dit een slechte ontspanner is.
30	Nadelen van een ongebalanceerde piston ontspanner Bij iedere ongebalanceerde eerste trap ontspanner zul je merkbaar zwaarder gaan ademen naarmate de duik vordert en de luchtdruk in de fles afneemt De ruimte waarin de piston beweegt is gevuld met buitenwater. Hierdoor zal zich onvermijdelijk een ruwe aanslag van allerlei zouten vormen,waardoor de schade van de o-ring rond de piston langzaam maar zeker schade oploopt,en de werking nadelig beinvloed.
31	Gebalanceerde of Gecompenseerde Piston Ontspanner
32	Gebalanceerde piston ontspanner De gebalanceerde piston ontspanner is ook zeer gemakkelijk te herkennen De bevestigingsbeugel staat dwars op het uiteinde van een cylindervormige huis. In het midden zijn er rond om rond waterpoorten Naast de bevestigingsbeugel staan 2 HD poorten Al de MD poorten bevinden zich aan de andere eind,en daar is er meestal een draaiende stuk
33	Gebalanceerde Piston ontpanner
34	Gebalanceerde Piston ontspanner Rusttoestand (fles dicht): De veer is ontspannen en de holle zuiger rust niet op de zitting. De klep van de tweede trap is dicht.
35	Piston Ontspanner FLES WORDT GEOPEND: De koele expansielucht stroomt door de holle zuiger via de middendrukleiding naar de tweede trap. Vermits de tweede trap dicht is, bouwt de druk zich op. Als deze middendruk de gecombineerde krachten van de veer en de omgevingsdruk overwint dan wordt de zuiger op zijn zitting gedrukt. De gastoevoer is nu afgesneden.
36	Piston ontspanner Inademingsfase: inademingskracht en waterdruk openen de tweede trap, de middendrukkamer loopt leeg en de druk vermindert. De combinatie van de veerdruk en de omgevingsdruk duwen de zuiger van zijn zitting en opnieuw stroomt er koele expansielucht door de ontspanner naar de longen van de duiker.
37	Piston Ontspanner Uitademingsfase: De tweede trap sluit af, de druk bouwt op. Als deze middendruk de verenigde krachten van de veer en de omgevingsdruk overwint dan wordt de zuiger op zijn zitting gedrukt. Bij de paddestoel of ook piston ontspanners genoemd onderscheiden we twee verschillende ontwerpen: de niet gebalanceerde of de(niet gecompenceerde) en de gebalanceerde of de (gecompenceerde) doorstroom piston ontspanner. Het verschil tussen beide is de manier waarop de luchttoevoer wordt afgesneden.
38	Piston ontspanner De eerste trap kan op een afsluiter van een fles worden gemonteerd met behulp van twee types aansluitingen. Het DIN ( Deutsche Industrie’Norm) type is beschikbaar in twee versies: 1. DIN 477- aansluiting 13 (200 bar) 2. DIN 477- aansluiting 50 (300 bar) De eerste trap kan ook op de afsluiter worden bevestigd d.m.v. een beugel met vastzettingsschroef. De maximum gebruiksdruk voor de beugelaansluitingen is 232 bar (3000 PSI)
39	Voordelen van een gebalanceerde piston ontspanner Goede lucht opbrengst Door de draaiende kop kunnen de slangen optimaal gepositioneerd worden Door de typerende bouw kan een dergelijke eerste trap mooi achter de kraan weggewerkt worden (uit de buurt van je achterhoofd)en uit de weg voor onderwater opstakels
40	Nadelen van een gebalanceerde piston ontspanner Dit type eerste trap is veel gevoeliger voor bevriezen dan andere. wanneer je een flinke teug lucht uit je ademautomaat trekt zal de temperatuur binnenin de eerste trap fors dalen en dan mag je gerust praten over diepvries praten. Bij de gebalanceerde piston zit het punt waar de koude het grootst is echter op het minst gunstige plaats. Gelukkig bevriest hij dan in geopende stand,hij zal wild gaan blazen maar je kunt nog ademen. Dit betekend einde duik.
41	WERKINGSPRINCIPES EERSTE TRAPPEN MEMBRAANGESTUURDE EERSTE TRAPPEN
42	Een ongebalanceerde membraam ontspanner Daar dit type de flesdruk rechtstreeks inwerkt op de klep is de inademweerstand niet gelijk gedurende de ganse duik De flesdruk en de MD zorgen voor het sluiten van de krater. Gelet op de verminderde druk vanuit de fles,ondervinden we hierdoor geen grotere ademweerstand op het einde van de duik.
43	Een ongebalanceerde membraam ontspanner Tegenwoordig vind je amper ongebalanceerde membraamontspanners in de handel Pas echter wel op met tweedehandsspullen Want van buitenaf is het verschil tussen een gebalanceerde en en een ongebalanceerde membraamontspanner niet te zien (in tegenstelling tot pistonontspanners)
44	Gecompenseerde ontspanner MEMBRAAN ONTSPANNERS
45	MEMBRAAN ONTSPANNERS
46	MEMBRAAN ONTSPANNERS Rusttoestand: Tweede trap is gesloten. Middendrukveer duwt de klep, via de pin, van zijn zitting. De klep zit met zijn ene uiteinde in de klep retainer. De klepveer zit opgespannen tussen de klep en de klep retainer
47	1ste trap ontspanner
48	MEMBRAAN ONTSPANNER De fles wordt opengedraaid: De koele expansielucht stroomt door de ontspanner naar de tweede trap (gesloten). De druk bouwt zich op. Via de zitting en holle klep komt deze middendruk in de klep retainer. Wanneer de druk in de retainer de gecombineerde krachten veer/ omgevingsdruk overwint, dan drukt de klepveer de klep op zijn zitting. De gastoevoer is afgesneden.
49	MEMBRAAN ONTSPANNER Inademingsfase: De duiker ademt in, de tweede trap gaat open. Het evenwicht wordt verstoord doordat de middendruk wegvalt, zowel in de middenkamer als in de retainer. De omgevingsdruk en veerkracht duwen op het membraan en via de pin wordt de klep opnieuw van zijn zitting geduwd. De klep wordt tegen de klepveer in, in de retainer geduwd ( zéér kleine beweging) De koele expansielucht stroomt naar de longen van de duiker.
50	MEMBRAAN ONTSPANNERS Inademingsfase: De luchtstroom doorheen de middendrukkamer creëert via een opening in deze kamer een zuigeffect op het membraan. Dit zorgt voor een vlottere ademhaling.
51	MEMBRAAN ONTSPANNERS Uitademingsfaze: De tweede trap sluit. De middendruk bouwt zich op in de middendrukkamer en de retainer. Eénmaal de druk in de retainer en de combinatie veerkracht/ omgevingsdruk in evenwicht zijn, drukt de klepveer de klep op zijn zitting.
52	Voordelen van een gebalanceerde membraamontspanner Hoge luchtopbrengst die bij toepassing van DFC bovendien ongekend stabiel blijft Bijzonder goede koudwatereigenschap Afgesloten van externe invloeden:geen vervuiling en geen verloop van de instellingen Gemakkelijk toegankelijk voor reparaties en afstelling Goedkopere onderhoudskosten
53	Nadelen van een gebalanceerde membraamontspanner Zoals bij de eerste trappen is ook dit type eerste trap gevoelig voor inwendige vocht Wanneer je het kapje van de eerste trap altijd met de fles droog blaast vernevel je vocht dat in de filter achterblijft.daar blijft het gewoon zitten en de eerst volgende keer dat je de ademautomaat gebruikt kan dit vocht bevriezen tot keiharde ijskristallen die de zitting van de van de HD klep kunnen beschadigen. Gevolg :sijpelende lekkage. DUS NIET DROOGBLAZEN
54	Werking eerste trap Klik op de link hierboven en vervolgens op de afbeelding die verschijnt.
55	MEMBRAAN ONTSPANNERS MR 22 ABYSS/ VOLTREX: De MR22 membraan eerste trap is uitgevoerd met het DFC-systeem en een vervangbare klepzitting. De hogedrukklep is ontworpen voor een service- interval van tweehonderd duiken of twee jaar gebruik. De compacte behuizing is voorzien van een hoofdpoort voor de tweede trap ( 1/2”), drie andere lagedrukpoorten en twee hogedrukpoorten. De HD-poorten zijn onder een hoek van 45° geplaatst voor een logischer plaatsing van de slangen. De ontspanner voldoet aan de strenge eisen van de U.S. Navy.
56	WERKINGSPRINCIPE EERSTE TRAPPEN De eerste trap moet het ademgas leveren aan een voldoende hoge druk en volume opdat de tweede trap behoorlijk zou kunnen functioneren. Het klep/veer mechanisme van de tweede trap is ontworpen om te functioneren met een minimale inademweerstand wanneer deze wordt voorzien van een gasdruk die 8.6 tot 10.3 BAR hoger is dan de omgevingsdruk ( m.a.w. 8.6 tot 10.3 BAR “ over bottom pressure”)
57	WERKINGSPRINCIPE EERSTE TRAPPEN De middendruk (8.6 - 10.3 BAR) van een ontspanner wordt statisch, of met andere woorden, onder “ no flow” condities geregeld. Bij inademhaling daalt deze druk wanneer het gas van de eerste naar de tweede trap stroomt. Tijdens het dieper duiken verhoogt de ademarbeid. De toegenomen gasflow zorgt voor een nog grotere “pressure drop” t.o.v. de statische middendruk. Bij een drukverlies van 2.76 tot 3.45 BAR t.o.v. de statische middendruk kan de eerste trap de tweede trap niet meer voorzien van voldoende gas noodzakelijk voor de duiker. Dit is eveneens het geval wanneer de druk in de flessen kleiner is dan 34.5 BAR (TM 01-93 NEDU, Navy Experimental Diving Unit)
58	Tweetrapsontspanners Werkingsprincipes tweede trap
59	De Tweede Trap Doel van de Tweede trap: De duiker een aanvoer van gasmengsel voorzien naar gelang de nood en in functie van de omgeving. Is de vragende klep Werking zullen we schematisch later weergeven samen met de Eerste Trap.
60	De tweede trap De tweede trap heeft een hele evolutie doorgemaakt. Ook voor de tweede trap bestaan veschillende systemen waardoor de ademweerstand wordt verkleind (venturiindirect gestuurde tweede trap.etc). Deze materie wordte uitvoerig behandeld in de cursus duiker 4*
61	WERKINGSPRINCIPES TWEEDE TRAPPEN RUSTTOESTAND: De middendruk wordt door een klep onder veerdruk tegengehouden. Deze klep kan gebalanceerd zijn.
62	WERKINGSPRINCIPES TWEEDE TRAPPEN
63	Tweede trap
64	WERKINGSPRINCIPES TWEEDE TRAPPEN
65	WERKINGSPRINCIPES TWEEDE TRAP Inademingsfase : De duiker ademt in, het uitademingsventiel sluit af en er ontstaat een onderdruk in de kamer. De combinatie onderdruk en omgevingsdruk werkt via het diafragma op de hevel. Deze drukt de klep van zijn zitting en het gas stroomt de kamer binnen.
66	WERKINGSPRINCIPE TWEEDE TRAP De uitademingsfase: De duiker ademt uit, de onderdruk wordt opgegeven en de klepveer duwt de klep terug op zijn zitting, de hevel en het membraan keren terug naar de uitgangspositie. De uitgeademde lucht verlaat de kamer via het uitademingsventiel en de uitademgeleider.
67	Werking van de tweede trap Klik op de link hierboven en klik daarna op de afbeelding van de tweede trap.
68	Tweetrapsontspanners Bevriezen van ontspanners
69	Bevriezing en ijsvorming Als een ademautomaatgaat blazen bij het te water gaan ,volstaat het om het monstuk naar beneden te draaien; gaat hij echter blazen bij temperaturen rond het vriespunt dan is het ademautomaat waarschijnlijk bevroren.
70	Bevriezing eerste trap Gebeurt uit het water; De duiker gaat onder en komt boven water (of luchtklok) Automaat wordt bewaard in een vochtige zak In het water springen en aan de oppervlakte komen leidt bij vriestemperaturen tot ijsvorming op de veer.
71	Symtomen constant debiet Remedie : fles sluiten,automaat onder water houden tot einde symptoom.fles terug opendraaien Preventie : Automaat droog bewaren Eens onderdompeld automaat onder water houden Niet aan de automaat ademen vooraleer de eerste trap onderwater is
72	ijsvorming In dit verband moet ernstig worden gewaarschuwd tegen langdurig continu onttrekken van perslucht uit de ademautomaat bij zeer lage water temperaturen(ijsduiken), bijvoorbeeld voor het opblazen van een hefballon en gebruik van inflator. Het ontsnappen van lucht veroorzaakt een temperatuursdaling van de lucht. De ijsvorming situeert zich ter hoogte van de zetel van de zuiger waardoor de krater niet meer volledig wordt afgesloten Gevolg:Constant debiet
73	ijsvorming Remedie, Fles dichtdraaien,wachten en opnieuw openen Antivrieskit de delen komen niet meer in contact met het water (antivriescoating op de veer,silicone of het blizzard systeem) HOU ER ECHTER STEEDS REKENING MEE DAT 100% GARANTIE TEGEN BEVRIEZING NIET BESTAAT
74	BEVRIEZEN VAN ONTSPANNERS Studies door de U.S. Navy hebben aangetoond dat het bevriezen van de ontspanner te wijten is aan één van de volgende situaties:
75	BEVRIEZEN VAN ONTSPANNERS 1. Bij een ontspanner in rust, staat de eerste trap open en is de tweede trap dicht. Waneer de fles wordt opengedraaid stroomt de koele expansielucht doorheen de eerste trap( Joule Thompson effect). De plotse drukverlaging bij het opendraaien van de fles creëert een temperatuursverval van om en bij de 27.8°C. Hoe hoger de vuldruk, hoe hoger het verval. Wanneer een duiker zwemt in warm water ( 23.9°C) en ademt van een duikfles gevuld op 206 bar dan is de temperatuur van het middendrukgas komende uit de eerste trap soms zo laag als -3.9°C. Als een duiker ademt met een hoge frequentie (62.5 RMV) van een duikfles gevuld op 206 bar, in water met een temperatuur van 4.5°C, dan is de temperatuur van het ontspannen gas min 23.3°C.
76	BEVRIEZEN VAN ONTSPANNERS Vanaf een watertemperatuur van 10°C ( EN 250) is het aangeraden om de veerkamer te scheiden van de omgeving. Dit kan o.a. geschieden door deze kamer te vullen met siliconevet ( SPEC: silicone protected enviromental chamber) of zoals bij sommige membraan ontspanners silicone olie erin gieten en afdekken met een flexibel membraan (CWD kit MR22: cold water diving kit)
77	BEVRIEZEN VAN ONTSPANNERS Deze extreme temperaturen leiden tot ijsvorming op de eerste en tweede trappen. Het ijs zet zich vast op de middendrukveer en wordt daardoor belet om naar zijn gecomprimeerde toestand terug te keren en de gastoevoer af te sluiten.De klep van de tweede trap die normaal is afgesteld op een welbepaalde middendruk kan de gastoevoer niet stuiten en de ontspanner “blaast door”. 2. Als de lucht in de flessen een te hoge vochtigheidsgraad heeft dan zal deze vochtige lucht bevriezen. Ijskristallen kunnen de HD-klep verhinderen om de gastoevoer te stoppen.
78	BEVRIEZEN VAN ONTSPANNERS Vocht kan in de flessen worden gepompt door het onachtzaam gebruik van de compressor ( filters purgeren). Water kan zich verzamelen in de kraan van de fles door deze bijvoorbeeld te laten liggen in een met water gevulde zodiac. In de kraan kan er ongeveer 1cm³ water. Bij het hervullen van de fles zonder die vooraf te purgeren wordt deze hoeveelheid water in de fles gepompt. 3. Een andere oorzaak voor het bevriezen van de ontspanner heeft te maken met de o-ringen.
79	BEVRIEZEN VAN ONTSPANNERS Dynamische o-ringen met een ongeschikte hardheid kunnen voor een grotere wrijving zorgen wat resulteert in bv. een hogere middendruk. Een te hoge middendruk heeft als gevolg dat de tweede trap niet afsluit en kan bevriezen. Originele o-ringen vervangen door gelijkaardige o-ringen, d.w.z. met gelijke afmetingen, vervaardigd uit dezelfde rubbersoort, maar met een verschillende hardheid is dus ongeoorloofd. Hardheid van o-ringen wordt uitgedrukt in IRHD ( International Rubber Hardness Degrees) 50 IRHD is geschikt voor drukken van 0 tot 10 bar. 70 IRHD: 10 tot 80 bar 85 IRHD: > 80 bar
80	BEVRIEZEN VAN ONTSPANNERS Het koude expansiegas wordt aanzienlijk “opgewarmd”, wanneer het door de middendrukleiding stroomt naar de tweede trap, door het warmere water. Ook de tweede trap, gemaakt uit hooggeleidende materialen, transporteren warmte uit de omgeving naar het door gasexpansie afgekoelde mechanisme, waardoor de temperatuur stijgt. De door de duiker uitgeademde lucht verwarmt eveneens het geheel. Al deze warmte verhogende factoren kunnen de gastemperatuur niet voldoende verhogen om het bevriezen van de tweede trap te vermijden in koud water!
81	BEVRIEZEN VAN ONTSPANNERS Alle metalen delen van de tweede trap worden behandeld om te voorkomen dat vocht in de lucht van de uitgeademde lucht van de duiker condenseert op de bewegende delen en daar ijskristallen vormt. Sommige ontspanners zijn voorzien van warmtewisselaars, en is de hevel verplaatst, weg van de plaats waar de grootste gasexpansie ( en dus afkoeling) optreedt, om verdere afkoeling te voorkomen, is de as die de lagedruk-klepzitting verbindt met het hevelmechanisme voorzien van een thermische barrière ( Aqualung).
82	BEVRIEZEN VAN ONTSPANNERS Het gebruik van de ontspanner voor het opblazen van een hefballon is dus ten stelligste afgeraden. Zelfs een luchtpistool moet op een andere voorraadsfles worden gemonteerd. Men dient rekening te houden met de constructie van een luchtpistool. Deze is juist het tegengestelde van een tweede trap. D.w.z. dat wanneer de eerste trap bevriest het luchtpistool de opbouwende middendruk blijft afstoppen tot de middendrukleiding springt.
83	BEVRIEZEN VAN ONTSPANNERS Het barsten van de middendrukleiding ( veilig tot 29 bar/ 400 psi) kan vermeden worden door het monteren van een regelbaar overdrukventiel op de MD-uitgang.
84	Tweetrapsontspanners Storingen
85	Storingen We zullen nagaan wat er met de ademautomaat kan mislopen,wat de kenmerken zijn en wat we er aan kunnen doen. AANDACHT:storingen laat je best door een vakman repareren
86	Storingen Storingen zijn in vier hoofdgroepen in te delen Waterlekken Luchtlekken Zwaar ademen of geheel blokkeren van de luchttoevoer Afblazen uit overdrukventiel of montstuk.
87	Waterlek De oorzaak is een lek in de membraam of een defect uitlaatventiel Dit kan zijn door veroudering of een vreemd voorwerp die tussen membraam of uitlaatventiel zit.
88	Luchtlekken Luchtlekken kunnen op allerlei plaatsen in de ademautomaat plaatsvinden. Lek kan zich plaatsvinden in de 1ste trap of 2de trap OORZAAK : Defecte o-ring lek bij afdichting van HD membraam of de paddestoel. Dit moet als zeer ernstig beschouwd worden Herstelling Noodzakkelijk
89	Zwaar ademen of geheel blokkeren Fles bijna leeg of op reserve Verkeerde middendruk Diep ingesneden klepzitting Verstopte inlaatfilter Venturi bekrachtiging
90	Afblazen Afblazen van de automaat wordt veroorzaakt door een te hoge middendruk of een verkeerd afgestelde tweede trap OORZAAK: een te hoge middendruk of een verkeerd afgestelde tweede trap Hoge middendruk: beschadigde Klepzitting of krater(vervangen en opnieuw afstellen) Tweede trap: verkeerde afstelling of vuil
91	Tweetrapsontspanners Testcriteria en europese normen
92	TESTCRITERIA & EUROPESE NORMEN U.S. Navy testcriteria Europese Norm 250 ( CE, CEN 250) Ademhalingsimulator ( ANSTI) prestaties van een ontspanner
93	U.S.NAVY CRITERIA Standaard test ontwikkeld in 1991: max. ademarbeid van 1.4 Joule/ liter. Gemeten bij een vuldruk van 103 bar Bij een ademvolume van 2.5l en dit 25 maal per minuut ( 62.5 RMV). Deze criteria worden gedurende 30 min. gehandhaafd en bij een temperatuur van -2.2°C tot - 0.5°C. Het verschil tussen de klasse A en B is de diepte waarop de test wordt gedaan ( klasse A: 198ft of 60m , klasse B: 40m)
94	Europese Norm CE 250 Een maximum ademarbeid van 3 Joules/ liter. Gemeten bij 62.5 RMV Op een testdiepte van 50m Bij een vuldruk van 50bar
95	PRESTATIES VAN EEN ONTSPANNER Afhankelijk van: A. DUIKDIEPTE: hoe dieper de duik, hoe groter de gasdichtheid en hoe hoger de in- en uitademingsweerstand. B. ADEMFREQUENTIE: de hoeveelheid gas in- en uitgeademd bij iedere ademhaling vermenigvuldigd met het aantal ademhalingen per minuut geeft ons de RMV ( respiratory minute volume)
96	PRESTATIES VAN EEN ONTSPANNER C. MECHANISCHE ASPECTEN VAN DE ONTSPANNER: 1. ”cracking” van de inlet valve 2. Vlotheid van de gastoevoer 3. Minimaliseren van de “positieve druk”( effecten van venturi assistentie) 4. lage uitademhalingsweerstand
97	PRESTATIES VAN EEN ONTSPANNER De prestaties van een ontspanner worden weergegeven op een druk/volume diagram. De inademingsfase begint bij punt”A”. Bij punt “B” opent de klep zich ( cracking effort, hier ongeveer -8 millibars). De groene zone is de flow gedurende de inademing, hoe dichter deze lijn bij de nullijn komt, hoe kleiner de inademingsweerstand. Daar waar de lijn de nullijn oversteekt krijgen we een positieve druk van de ontspanner( venturi effect).
98	PRESTATIES VAN EEN ONTSPANNER Dit venturi effect kan bij sommige ontspanners soms overreageren en de duiker voorzien van een overdadige gassupply (positieve druk). De CE standaard limiteert deze druk tot 5 mbar en 0.3J/L. Bij punt “D” begint de uitademing. De in- en uitademingsdruk is door de EN 250 gelimiteerd tot 25mbar.
99	PRESTATIES VAN EEN ONTSPANNER CE standaard limiteert de WOB ( work of breathing) of ademarbeid tot 3 J/L. Deze limiet was origineel bepaald door de U.S. Navy. Maar de Amerikaanse Marine heeft zijn eisen voor een “top” ontspanner verlegd naar 1.37 J/L tot op en diepte van 60m.
100	Tweetrapsontspanners Nitrox en zuurstof ontspanners
101	NITROX EN ZUURSTOF ONTSPANNERS Het gebruik van verrijkte mengsels, nitrox, EANx en O2 verhoogt de kans op een ZUURSTOFBRAND. O2 in contact met vet, olie en koolwaterstoffen kan spontaan ontbranden. Gas cylinders, compressoren, kranen en ontspanners gebruikt met een O2 concentratie hoger dan 40% moeten getest en onderhouden worden voor gebruik met zuivere O2. Deze limiet werd door de “ American Society for Testing and Materials” vastgelegd in de jaren 60 in opdracht voor de NASA White Sands Proving Grounds.
102	DE COMPRESSOR Vooral van belang voor mensen die een eigen compressor willen aanschaffen of er één in de club willen installeren. Bij aanschaf goed gebruiksaanwijzing kennen. Bij aanschaf voldoen aan VLAREM II.
103	Twee types: Verbrandingsmotoren: Meestal voor verplaatsbare toestellen. Elektromotoren: Vooral voor vaste toestellen.
104	Geldende regels: Aanzuigslang zo monteren dat de compressor geen schadelijke gassen kan aanzuigen (eigen verbranding of externe). Aangezogen lucht moet zo droog mogelijk zijn, dus vochtafscheider en filters regelmatig ledigen en vervangen. Regelmatig onderhoud van de compressor zelf. Regelmatig de perslucht testen op CO, CO₂, waterdamp en oliedamp.
105	Compressor Voor en nadelen Voordelen: onafhankelijkheid,geen afstanden meer om de flessen te vullen,minder flessen nodig. Nadeel: Prijs
106	DIEPTEMETERS Vier grote groepen: Ultra platte Bourdon Membraam Elektronische
107	De Ultra plat dieptemeter Eenvoudig en goedkoop. Gebaseerd op Boyle-Mariotte. Buisje aan één kant open, lucht in buisje wordt evenredig a/d diepte samengedrukt. Voordelen: Goedkoop. Zeer nauwkeurig tot 10m. Ideaal voor duiken in bergmeren.
108	"Duiken in bergmeren" Duiken in bergmeren: De ultra platte wijst direct de theoretische diepte aan. Vb: P_atm=0,8 bar., wat wijst meter aan op 10, 20 en 30 m diepte? 10m: 10/0,8=12,5m 20m: 20/0,8=25m 30m: 30/0,8=37,5m Werkelijke diepte van de trappen: 9m: 9x0,8=7,2m 6m: 6x0,8=4,8m 3m: 3x0,8=2,4m
109	Bourdon dieptemeters Buisje met olie of gas gevuld, dit in een ruimte gevuld met olie die de druk overbrengt. Als druk stijgt zal kromming van het buisje veranderen, deze verandering wordt naar een mechanisme overgebracht die de verandering aanduidt op schaal. Voordelen: Robuuster Juist op diepte. Nadelen: Onjuist op kleinere diepte. Temperatuurgevoelig.
110	"Duiken in bergmeren" Duiken in bergmeren: Dieptemeter is geijkt dat hij 0 aangeeft op 1 bar. Bij afdalen op hoogte zal de meter dus steeds te weinig aanduiden. Vb: P_atm=0,8 bar. 10m diepte = 10-10x(1-0,8)=8m 20m diepte = 20-10x(1-0,8)=18m Bepaalde types kan de schaalverdeling verdraaid worden waardoor de werkelijke diepte aangegeven wordt.
111	Membraamdieptemeters Het drukmeetorgaan is een metalen membraam dat in een starre kas wordt gedrukt, deze verplaatsing wordt op een mechanisme overgebracht die de verplaatsing overzet naar een schaalverdeling. Voordelen: Minder temperatuurgevoelig Goede aflezing voor kleinere dieptes; Nadelen: Duurder Gevoeliger voor stoten en trillingen. Bezitten een compensatieschroef voor duiken in bergmeren.
112	Droogpakken In onze wateren is het geen luxe om te duiken met droogpak,voor iemand die heel jaar door duikt of lange duiken maakt is het zeker aan te raden. Diver alarm network raadt zelfs aan droogpak te gebruiken bij watertemp.minder dan 20°
113	Droogpakken De warmteisolatie wordt bepaald door het soort droogpak en onderkledij. Keuze droogpak hangt af van draadraagconfort en bewegingsvrijheid,plaats van ritssluiting stevigheid ,doorprikbaarheid ,repareerbaarheid en prijs. De rits kan overal zitten,op de rug,rondom de nek de borst Ideaal is een rits zonder krommingen die je alleen kan openen of sluiten.
114	Duiken met droogpakken Principe: Droog blijven, warm houden, en vuil weren. Soorten: Rubberpakken.(geen eigen drijfvermogen en dik onderpak nodig) Trilaminaatpakken.(geen eigen drijfvermogen en dik onderpak nodig) Neopreen droogpakken.(eigen drijfvermogen, neemt veel plaats in) Crusched neopreen.(samengedrukt neopreen, goede isolatie, eigen drijfvermogen ook op diepte, duur)
115	"Passen van droogpakken" Passen van droogpakken: Moet zo goed mogelijk passen met voldoende ruimte voor het onderpak. Goede schoenen zijn een must. Seals of manchetsluitingen: Dunne, latex die goed aansluiten zijn goed maar zeer kwetsbaar, goed verzorgen (talk bij opbergen) Neopreen, omdraaien, anders geen sluiting. Ritsluitingen: Op de rug of vooraan. Regelmatig smeren met bijenwas, silicone niet gebruiken (tast omliggende weefsel aan en vervuilt)
116	"Onderkleding" Onderkleding: Moet beschermen tegen koude en squeeze. Juiste onderpak kiezen voor het juiste droogpak. Ontluchting en trimsystemen: Kan gebeuren door voorzichtig de seals wat open te trekken, gevaar dat water binnen komt. Verschillende ontluchtingsystemen die of op de bovenarm of op de onderarm worden geplaatst, al dan niet automatisch. Trimsysteem wordt aangesloten op de middendruk van de eerste trap en kan door middel van een induwbaar ventiel bediend worden. Het is niet de bedoeling met een droogpak zonder jacket uit te trimmen, een jacket blijft vereist.
117	Trim en reddingsvesten. De voorzieningen van een trimvest: Overdruk of veiligheidsventiel. Hoog op de vest aangebracht. Moet opengaan als de druk in de vest te hoog wordt. Opblazen: Mechanisch met inflator (verbonden aan de LP van de eerste trap) of een CO₂-patroon. Met de mond via een vouwslang, of via de inflator.
118	Trimjack of stabilizing jacket. Wordt bevestigd aan de fles. Moet een juiste maat hebben, te groot of te klein kan moeilijkheden veroorzaken. Voordelen: Kan vooraf volledig klaargemaakt worden, ideaal voor bootduiken. Uittrimmen gaat zeer gemakkelijk. Nadelen: Duur. In noodtoestand als alles uit moet heeft men geen reddingsvest meer.
119	De standaard trimvest (bavette) Type ontstaan uit de klassieke reddingsvesten. Luchtzak zit voornamelijk aan de borstzijde (drenkeling zo keren dat hoofd boven water blijft). Meestal bestaande uit een binnen en een buitenzak. Fles kan er niet op vastgemaakt worden. Nu nog veel gebruikt in de speleologie.
120	Duikcomputers Er zijn nog maar weinig duikers die een computer hebben. Zorg steeds voor een back up systeem(Horloge,dieptemeter,tabellen) Duiken met de computer ontslaat geen enkele duiker van de verplichtingen zijn tabellen bij te hebben en te kennen.
121	Duikcomputers Er bestaan verschillende modellen computers doch de belangrijkste functie zijn. (totale) duiktijd (diepst bereikte)duikdiepte Traptijden Totale stijgtijd Nultijden Enz……
122	Duikcomputers Er bestaan verschillende types duikcomputers Lucht geïntegreerde computers: Hebben een aanduiding van het luchtverbruik op diepte en weet hoelang je met het voorraad lucht op diepte kan verblijven Mengselcomputer (nitrox): Dit zijn computers waarbij je verschillende gassen kan insteken de computer houdt rekening met decompressiegas waardoor de stikstof sneller wordt uitgeademt. Nultijdencomputer: Een computer met beperkte functies,er is geen trapberekening Standaard duikcomp: De computergeeft de volledige informatie weer
123	DUIKCOMPUTERS Voordelen: Berekenen continu de duik en de decompressie. Houden rekening met langere periodes dan de 120’ van US Navy tabellen, wat belangrijk is bij dagen na een duiken. Desaturatie wordt op eender welke diepte berekend. Houden automatisch rekening met de hoogte van de duikplaats.
124	"Ze zijn duikergebonden" Ze zijn duikergebonden: Ze volgen de duiker volledig, daarom ze gedurende een vliegreis bij de handbagage houden, de computer houdt dan rekening met de decompressie die dan opgetreden is. Dit zowel voor de heen- als de terugreis. Slechts als alle gegevens van de vorige duiker op nul staan kan de computer door een andere duiker gebruikt worden. Na duiken met tabellen, 48 uur wachten alvorens met computer te duiken.
125	Klasseren van computers. Volgens berekeningsmethode en tabel. Al dan niet multilevel-computers. Nultijd computers Kalibratie in zoet of zout water. Automatisch aanschakelen of niet. Gadgets: Luchtverbruik en restlucht, interface met pc, aantal duiken in het geheugen, uitwissen van het geheugen, fictieve duikberekening, aflezen duikprofiel, geluidssignaal bij te snelle stijging, temp.,lage luchthoeveelheid….
126	Belangrijk bij duiken met computer Handleiding zeer goed lezen=voordelen en beperkingen van het toestel kennen. Niet duiken tegen de nultijden aan.
127	Back –up systemen Als 3* verricht je duikleidingen,en je zal instaan voor veiligheid voor jezelf en je buddy Wat komt er in aanmerking? Ademautomaat: Lamp Meetinstrumenten mes/schaar signalisatie of decoballon Long hose Decofles of pony-bottle
128	Back –up systemen ADEMAUTOMAAT:Elke duikleider heeft een tweede automaat,de octopus kan aangesloten worden op je eerste trap of een aparte ontspanner. LAMP:Voor nachtduik of wrakduik is het zeker aan te raden twee lampen mee te nemen. MEETINSTRUMENTEN:Wanneer je duikt met computer,altijd uurwerk tabellen en dieptemeter meehebben. MES OF SCHAAR: Voorzie dit steeds om jezelf of je buddy te kunnen bevrijden,mes moet scherp zijn
129	Back –up systemen SIGNALISATIE-OF DECOBALLON:Dient voor uitvoering van trappen te vergemakkelijken alsook weet de schipper waar de duikploeg zit.gebruik een haspel om knopen te vermijden.vermijd haspel aan je te hechten bij uitvieren. LONG HOSE: Is een lange slang tusse 1.50 en 2 Meter lang waardoor je meer ruimte crieerd tussen buddy DECOFLES: Extra klein flesje 4L voorzien van nitroxmengsel. Ideaal om trappen uit te voeren en kan gebruikt worden als back-up fles (opgelet naargelang diepte en de mengsel die in je fles zit)
130	Back –up systemen Back-up systemen zijn geen verplichtingen doch verdienen ook bij recreatieve duiken in overwegingen genomen worden Het reserve materiaal is uitsluitend een back-up die je nodig hebt in Noodsituaties Worden de duiken complexer zoals wrakduiken,diep ,ijs ,grotduiken dan is de back-up vast gegeven Tweede ontspanner is verplicht
131	EINDE LES ZIJN ER NOG VRAGEN